Een maand of wat geleden werd hier voor het eerst melding gemaakt van het in de UK bekendere fenomeen (constructie) Social Impact Bonds, zie blog van 25 juni 2012. Ik heb daarin toegezegd nog nader in te gaan op wat in mijn ogen nu de kern van de constructie vormt.
Laten we daarvoor de spelers die bij dit spel betrokken zijn eens nalopen. Achtereenvolgens: de overheid, de contracterende partij, de uitvoerende dienstverleners en de consument.
De overheid
De overheid is op enig moment verantwoordelijk voor het oplossen van een probleem en biedt daarvoor bepaalde diensten aan. Bijvoorbeeld: het oppakken en veroordelen van criminelen en ze daarna voor een zekere periode opbergen. Resultaat: een veiligere samenleving. Aanleiding van de constructie is volgens mij tweeledig:
- De maatschappij is niet tevreden over die dienstverlening
- De kosten van het aanbieden van de dienst zijn (te) hoog
Oftewel: voor deze constructie moet er een besef bestaan dat het beter en/of goedkoper kan.
De contracterende partij
De onvrede over beter of goedkoper wordt vertegenwoordigd door een nieuwe coalitie van partijen. Het kan gaan om buurtcomité’s, goede doelen acties etc. Deze partijen laten zich vertegenwoordigen door een nieuwe (juridische en bestuurlijke) coalitie. Voor de hand ligt een stichting of een cooperatie. De overheid contracteert deze partij om de dienstverlening te verbeteren en te optimaliseren. Hiervoor worden precieze afspraken gemaakt over de meetbare kwaliteiten van de dienstverlening. Laten we zeggen dat dit de kenmerken van een SLA heeft (Service Level Agreement).
De contracterende partij laat zich door de overheid betalen op basis van de afgesproken prestaties in de SLA. Dat is win-win: de overheid is goedkoper af en de contracterende partij verdient geld. Hier staat tegenover dat de coalitie risico loopt bij het niet nakomen van de verplichtingen en afspraken. Niet onbelangrijk: de coalitie krijgt pas achteraf betaald. Vooraf moeten de achterbannen dus geld voorschieten.
Kenmerken voor deze constructie:
- De achterbannen hebben een goede doelen achtergrond
- En nemen genoegen met minder rendement en/of een langere tijdshorizon
Hier lijkt sprake te zijn van een soort afruil. Het lijkt een zwakte van de constructie dat er partijen genoegen moeten nemen met een lager rendement. Mogelijk is een sterkte dat ze een inhoudelijk of moreel commitment hebben met het onderwerp.
De uitvoerende partijen
In wezen is hier niet zo veel bijzonders aan de hand. De coalitie is vooral een bestuurlijk onderhandelings vehikel die het echte werk overlaat aan bijvoorbeeld marktpartijen en daar gewoon conform afspraak voor betaalt. De uitvoerende partijen lopen in principe geen risico. Hooguit kunnen ze bij gebleken ongeschiktheid vervangen worden door een andere uitvoerende partij. Uit de voorbeelden leid ik af dat ook bij de uitvoering overigens ideele partijen ingeschakeld worden.
De consument
De consument is hier de eindafnemer van de dienst. Dat kan hier gaan om de gevangene die effectiever wordt behandeld (en niet meer zo snel de fout in gaat na vrijlating) maar vooral ook de burger die kan genieten van meer veiligheid. De consument hoeft hier alleen maar van de betere dienst te genieten.
Outsourcing onder randvoorwaarden
Alles op een rijtje zettend gaat het hier om outsourcing van een overheidsdienst. Weliswaar outsourcing onder randvoorwaarden. De randvoorwaarden voor een succesvolle outsourcing zijn daarmee:
- Het moet gaan om een bestaande dienst die door een overheid niet goed genoeg of te duur wordt uitgevoerd. Het gaat om besparingspotentieel van iets bestaands.
- Er moeten ideele achterbannen bestaan die niet tevreden zijn, iets met de inhoud hebben en bereid moeten zijn geld voor te schieten en genoegen te nemen met een lager rendement.
Het lijkt me dat deze constructie niet geschikt is voor het financieren van iets nieuws waar nu geen geld voor beschikbaar is. Als voorbeeld: het groen in een wijk waar geen geld beschikbaar is voor het onderhoud. Als er geen geld beschikbaar is kan er ook niet op bezuinigd worden toch? Of zou het wel kunnen als je hier met een integrale bril naar kijkt? Als er een coalitie opstaat die zegt: wij willen dat groen wel aanleggen en onderhouden maar dan wel als we een deel van de bijbehorende ambtenarentaken (en salarissen) mogen overnemen. Uiteindelijk ga je dan de hele overheid naar de maatschappij terug plaatsen. Is toch iets vreemds aan de hand.
Rudy van Stratum
Er is inderdaad iets vreemds aan de hand Rudy, ik las dit en het eerste artikel, nav je “gratis geld voor iedereen” artikel.
Bij mij gaan de alarmbellen rinkelen bij het lezen dat de uitvoerende partijen geen risico lopen. Oftewel niet aansprakelijk zijn voor hun handelen. Aansprakelijkheid is de kern van onze rechtsstaat, onderdeel van onze democratie, wie moet er anders door het gerechtsproces als niemand aansprakelijk is?
Hier is dus sprake van een ondemocratisch contract, verhult in termen en logica die het tegenovergestelde beredeneert. Een groep vermogende, goede-doelen-Arabieren zou dus theoretisch de controle over onze gevangenissen kunnen krijgen, zonder dat onze overheid die ons representeert er iets over de uitvoering te zeggen heeft, behalve beperkt tot de sluiten van de geldkraan en hetzelfde proces overnieuw doen bij een andere groep die toch ook weer hun eerste kapitaal van vermogende stichtingen met eigen agenda’s moeten vergaren.
Ervanuitgaande bovendien dat:
– gevangenissen bijv dé oplossing zijn voor het maatschappelijk probleem van criminaliteit, wat feitelijk nooit is gebleken en de reden is dat we denken dat het beter kan
– goede doelen organisaties daadwerkelijk goed zijn ipv niet meer dan een juridische constructie
– er ‘consumenten’ zijn, ten eerste zijn burgers hier geen consumenten omdat ‘wij’ de opdrachtgevers zijn met ons belastinggeld aan de overheid, ten tweede omdat bijvoorbeeld een gevangene niet voor kiest met zijn eigen geld om de dienst te nuttigen, het is dwang! indien dit letterlijk de text is uit het sociaal contract dan is hier sprake van een ernstig staaltje woordmanipulatie, een mind control techniek, anders denk ik dat Rudy zijn terminologie dient te checken. hetzelfde geldt voor onderwijs, kinderen kiezen niet voor een basisschool zoals het vrijemarktprincipe van een koper die goed doordacht een dienst kiest en voor betaald.
– dit marktwerking is, de overheid marktwerking hiermee bevordert. Het is exact hetzelfde zoals het nu is, behalve met een scala aan partijen, met gespreide aansprakelijkheid en einde van directe aansprakelijkheid, die een tussenschakel vormen en controle wegnemen van overheid over de diensten waar de belastingbetaler ze voor betaalt, en dus ook de controle van de burger afneemt, en dus bovendien ondemocratisch.
dus ik denk Rudy dat je een goed punt maakt wanneer je zegt dat de constructie voor veel functies van een overheid niet opgaan, en het een stuk moeilijker wordt voor een burger om bijv een stuk groen in eigen wijk gerealiseerd te krijgen, en alle andere kritiek over bijkomende kosten niet meegenomen.
en naast het kostenargument kan absoluut nooit duidelijk worden of dit kwaliteit verbetert uiteindelijk, hoe bijv minder criminelen gerealiseerd wordt, terwijl dit idee bedoelt is als oplossing hoe dat óf beter óf goedkoper kan.
Ik ben benieuwd of je sindsdien nog over dit onderwerp hebt nagedacht Rudy, nu het wereldwijd ook vaker wordt toegepast?
vriendelijke groet